Potęga ukryta w 125 szafach
JUPITER oficjalnie rozpoczął działanie 5 września w niemieckim Centrum Obliczeń Wysokiej Wydajności w Jülich, stając się pierwszym europejskim superkomputerem eksaskalowym. Ta maszyna to coś więcej niż tylko narzędzie do obliczeń, to symbol ambicji Unii Europejskiej do osiągnięcia cyfrowej niezależności w świecie zdominowanym przez amerykańskie i chińskie giganty. Inwestycja sięgająca pół miliarda euro budzi jednak pytania o realną opłacalność i konkurencyjność.
Czytaj też: Koniec z LinkedIn? OpenAI tworzy własną platformę do rekrutacji wspieraną przez AI
JUPITER to prawdziwy kolos technologiczny, którego szczytowa wydajność sięga 930 PetaFLOPów w standardowych obliczeniach FP64. To wynik, który plasuje go na czwartym miejscu globalnego rankingu Top500. W praktyce oznacza to możliwość wykonania niemal kwintyliona operacji matematycznych na sekundę, dla zwykłego śmiertelnika, jest to liczba tak abstrakcyjna, że trudno ją sobie wyobrazić.
Sercem systemu jest 23 752 akceleratorów NVIDIA GH200 Grace Hopper, rozmieszczonych w 5 938 węzłach obliczeniowych. Cała instalacja mieści się w 125 szafach serwerowych, wykorzystując zaawansowane chłodzenie cieczą, które zapewnia imponującą efektywność energetyczną na poziomie 60,5 GigaFLOPsów na wat. Co ciekawe, JUPITER został zaprojektowany z myślą o sztucznej inteligencji – w formacie FP8, zoptymalizowanym pod kątem uczenia maszynowego, osiąga ponad 90 ExaFLOPsów wydajności, co stawia go wśród najpotężniejszych narzędzi do trenowania modeli AI na świecie.
Czytaj też: Jedna z najlepszych płatnych funkcji ChatGPT trafia do wszystkich użytkowników
Skala techniczna tego projektu robi wrażenie. System dysponuje niemal eksabajtem pamięci masowej, co odpowiada tysiąckrotności petabajta. Sieć 51 000 połączeń Nvidia Quantum-2 InfiniBand umożliwia przesyłanie trzykrotnie większej ilości danych niż cały globalny ruch internetowy w dowolnym momencie. Ciekawym rozwiązaniem tutaj jest modularna konstrukcja, ponieważ JUPITER zbudowano z 50 wyspecjalizowanych kontenerów tworzących mobilne centrum danych. Jeden z modułów o nazwie JEDI zdobył nawet pierwsze miejsce na liście GREEN500 najbardziej energooszczędnych superkomputerów świata.
JUPITER nie będzie służył wyłącznie do testów wydajnościowych. Pierwsze 33 zespoły badawcze – 18 z Niemiec i 15 z innych krajów europejskich, już otrzymały dostęp do systemu. Zakres planowanych badań jest imponująco szeroki.
Modelowanie klimatu to jeden z priorytetów. System ma umożliwić symulacje pogodowe z rozdzielczością zaledwie jednego kilometra, co może znacząco poprawić dokładność prognoz klimatycznych. W medycynie JUPITER będzie wspierał badania nad chorobami neurodegeneracyjnymi, w szczególności Alzheimerem, poprzez symulacje pojedynczych neuronów i ich interakcji. Dodatkowo system ma pomóc w symulacjach kwantowych przekraczających 50 kubitów, co stanowi znaczący kamień milowy dla tej dziedziny.
Czytaj też: Australijska firma Alogic na IFA 2025 prezentuje nowe monitory z zaawansowanym dokowaniem
Europa planuje także wykorzystać moc obliczeniową do rozwoju wielojęzycznych modeli językowych w ramach projektu TrustLLM. To wyraźna odpowiedź na dominację angielskojęzycznych systemów AI rozwijanych w Dolinie Krzemowej. Koszty budowy JUPITERA sięgnęły około 500 milionów euro, ale to dopiero początek europejskich ambicji. Do 2030 roku Europa planuje zainwestować około 60 miliardów euro w budowę 13 wyspecjalizowanych centrów danych AI.
Ceremonię uruchomienia uświetnili ważni przedstawiciele europejskiej i światowej sceny technologicznej. Kanclerz Niemiec Friedrich Merz podkreślił historyczne znaczenie projektu, nazywając JUPITER pierwszym europejskim superkomputerem eksaskalowym. Jensen Huang, szef Nvidii, zwrócił uwagę na połączenie wysokowydajnych obliczeń ze sztuczną inteligencją w jednej platformie.
Thomas Lippert z Centrum Obliczeń Wysokiej Wydajności w Jülich opisał JUPITER jako kulminację dziesięciu lat badań i rozwoju. Jego zdaniem system otwiera zupełnie nowe możliwości dla europejskiej nauki i przemysłu. JUPITER to niewątpliwie imponujące osiągnięcie technologiczne, które stawia Europę w gronie liderów obliczeń eksaskalowych.